20 Yanvar Şəhidi Cavad İsmayılzadə
 
Qəmlidi,
Yer də, göy də qəmlidi.
Bu qəbri soran olsa,
Deyin Cavad Qəmlidi.

Yanvar Şəhidlərinin sırasında nurani çöhrəli, mülayim baxışlı, şair təbiətli bir gənc, Mikayıl Müşfiq –İsmayılzadələr nəslinin nümayəndəsi, repressiya qurbanının oğlu, “Qəmli” təxəllüsü ilə lirik şeirlər yazan Cavad İsmayılzadə də qərar tutub. Cavad Yunis oğlu İsmayılzadə 1962-ci il mayın 9-da Bakıda anadan olub. 159 saylı orta məktəbi bitirib. Bakı Şüşə zavodunda fəhlə işləyib. 

“Mən də öz dövrümün bir Müşfiqiyəm!” deyə düşünürdü. Dövrünün Müşfiqi 28 il ömür sürə bildi. Mikayıl Müşfiq ömrünə bərabər qısa və şərəfli, həm də şairanə ömür. Cavadın atası Yunis Dağlı dövrünün tanınmış, sayılıb, seçilən şairlərindən biri olub. Eyni zamanda Mikayıl Müşfiqlə əmioğludur. Yunis kişi ürəyində bəslədiyi arzusuna rəğmən kiçik oğlu dünyaya gələndə onu istiqlal şairimiz Əhməd Cavadın şərəfinə Cavad adıyla çağırarkən “Adını mən verdim, şairliyini Allah versin” söyləmişdi. Əhməd Cavadla Yunis Dağlının möhkəm dostluq münasibətinin təməlini də Mikayıl Müşfiq qoymuşdu. Yunis kişi haradan biləydi ki, kiçik oğlu Cavad böyük ehtiram və rəğbət bəslədiyi şair dostu Əhməd Cavad kimi Azərbaycanın azadlıq və müstəqillik mübarizəsi yollarında Şəhidlik zirvəsinə ucalacaq. Cavadın şairliyini də Allah verdi, Şəhidliyini də... Onu da qeyd edim ki, tarixi mənbələrdə İsmayılzadələr nəslinin görkəmli nümayəndəsi şair Mikayıl Müşfiqin ulu babası Aşıq Əliqulunun əslən Cənubi Azərbaycanın Qaradağ mahalından Xızıya köçdüyü bildirilir. Mikayıl Müşfiqin atası Mirzə Əbdülqədir Vüsaqi də Xızının Sayadlı kəndində  dünyaya gəlib.  

Belə ki, Cavad Qəmli İsmayılzadələr nəslinin 4 Şəhidindən biridir. Elə bil, bu nəslin taleyinə əzəldən şairlik, bir də Şəhidlik yazılıb. Cavadın əmiləri Əbdüləsəd 1918-ci ildə, Əbdülvahab isə 1937-ci ildə itkin düşüblər. Müşfiqin ömrü repressiyaya məruz qalaraq 1938-ci ilin qarlı 6 yanvar səhərində, Cavadınsa ömrü 1990-cı ilin qanlı 20 yanvar gecəsində qırılıb. 

Mən çəlik ürəkli bir yeni gəncim,
Dildən dilə düşmüş hekayətim var.
Həyat nəşəsiylə titrəyir içim,
Parlaq gələcəyim, nəhayətim var.

(Mikayıl Müşfiq)

Mən şair ürəkli bir yeni gəncəm,
Şüurum, qabiliyyətim, dəyanətim var.
Kim deyə bilər, bir insana qarşı
Mənim pis əməlim, xəyanətim var.
Ey ömür çox qısa olduğun üçün
Özümdən özünə şikayətim var!

(Cavad İsmayılzadə)

Cavadla yanaşı bacıları və qardaşı Vahab bəy də incə ruhlu, kövrək duyğulu poetik nümunələr yaradarkən “Müşfiqin ruhu var bunlarda”- deyərək Əzizə ana heyrətlənər və qürrələnərmiş. Əzizə ananı ilk dəfə 2008-ci ilin may ayında Tədris Teatrında Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin tələbələrinin iştirakı ilə Mikayıl Müşfiqin 100 illiyi münasibətilə keçirilmiş yubiley tədbirində görmüşdüm. Başına örtdüyü kəlağayısı ilə, uca boy, şux qamətli, nuranı çöhrəsi və nikbin baxışları ilə diqqətimi cəlb etmişdi həmin o xanım-xatun ana. Mikayıl Müşfiq irsinin mənəvi varisi kimi həmin tədbirdə Əzizə ana ilə Müşfiq şeiriyyətinin vurğunu və məhsuldar tədqiqatçısı, Xalq yazıçısı Gülhüseyn Hüseynoğlu da ön sırada yanaşı əyləşmişdilər. Əzizə ana ilə ilk və son görüşümüz də həmin yubiley tədbirində baş tutmuşdu. O, bir Şəhid anası idi. Lakin o qədər nikbin görünürdü ki gözlərimə... Sən demə, onu bir ömürlük müşayiət edəcək övlad acısının yanğısı ürəyinin dərinliyində imiş. Kiçik oğlu Cavaddan nişanə qalan iki qız övladından biri Əzizə ananın adını daşıyır. 

Dözəmməyir Əzizə,
Gör nə deyir Firuzə.
Atamız Cavad Qəmli
Şeir yazaydı bizə.
(Əli Vəkil)
 

1990-cı ilin 19 yanvarında Qırmızı İmperiyanın namərd gülləsinə tuş gələn şair təbli, qəhrəman ürəkli Cavad torpağa gənc yaşında əmanət ediləcəyini sanki uzaqgörənliklə duyubmuş. Arzuya, diləyə baxın siz! O, axirət dünyasına köçməmişdən öncə özünə elə bir qəbir arzulayırdı ki...
Elə bir qəbir ki, Vahab gələndə 
Onu qucaqlayıb ağlaya bilsin.
Elə bir qəbir ki, bacılar gəlib,
Dövrəsinə qara bağlaya bilsin. 

Bir zamanlar Dağüstü Parkı seyrə çıxmağı çox sevərmiş şair təbiətli Cavad. İndi əbədiyyətdə uyuduğu həmin ünvan azad ruhunun zirvələrdən fərəhlə boylandığı Müqəddəs Məkan-əbədi and yerimiz Şəhidlər Xiyabanıdır. 

Sevinc ƏDALƏTQIZI